Vergi yükümlülüklerinde elektronik dönüşüm ilk defa 2013 yılında e-fatura uygulamasının hayatımıza girmesi ile başlamıştır. Elektronik yazılımlardaki değişim, özel entegratör firmalarının yaygınlaşması ve idarenin elektronik alt yapısındaki gelişim ile birlikte kısa zaman içinde e-defter ve e-arşiv fatura sistemi mali uygulamaların büyük oranda elektronik ortama taşınmasını sağlamıştır. Vergisel yükümlülüklerin e-dönüşümü 487 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile devam etmektedir. Söz konusu tebliğ 17.12.2017 tarih ve 30273 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Buna göre uygulamada yaygın olarak kullanılan ‘Sevk İrsaliyesi’, ‘Serbest Meslek Makbuzu’ ve ‘Müstahsil Makbuzu’ belgelerinin elektronik ortamda düzenlenmesi, iletilmesi ve gerektiğinde ibraz edilmek üzere muhafaza edilmesi mümkün kılınmıştır. Bu tebliğ ile ilgili genel bilgiler ve uygulamanın kapsamı çalışmamızın genel olarak konusunu oluşturmaktadır.
- Elektronik İrsaliye (E-İrsaliye) Uygulaması
1.1 E-İrsaliye Uygulamasının Kapsamı E-İrsaliye uygulaması zorunlu bir uygulama olmayıp, isteğe bağlı bir uygulamadır. Söz konusu uygulamadan;
- E-Fatura uygulamasından yararlanma izni olan,
- E-İrsaliye düzenleyebilme ve iletebilme konusunda gerekli hazırlıkları tamamlamış olan,
- E-İrsaliye uygulamasından faydalanmak isteyen, mükellefler, 01.01.2018 tarihinden itibaren faydalanabilecektir. Uygulama 01.07.2018 tarihinden itibaren zorunlu hale gelecektir.
1.2 E-İrsaliye Uygulamasından Faydalanma Yöntemleri
E-İrsaliyeden faydalanma yöntemleri özü itibariyle E-Fatura uygulaması ile birebir örtüşmektedir. Buna göre, mükellefler E-İrsaliye uygulamasından;
- Kendi bilgi işlem sistemlerinin GİB sistemlerine entegrasyonu yoluyla,
- GİB Portal aracılığı ile
- GİB’den izin almış ‘Özel Entegratör’ bilgi sistemi aracılığı ile yararlanabilecek olup, GİB tarafından aksi belirtilmedikçe E-Fatura uygulamasında yararlanılan yöntem dışında bir yöntem kullanılamayacaktır.
1.3 E-İrsaliye Uygulaması İle İlgili Diğer Hususlar:
E-İrsaliye uygulamasına tabi olan mükelleflerde, malın fiili sevkiyatı sırasında araç içinde E-İrsaliyenin bir örnek kağıt çıktısının bulundurulması veya elektronik olarak görüntülenmesinin sağlanması zorunlu olup, söz konusu çıktı üzerinde kaşe veya imza bulunması zorunlu değildir. Düzenlenecek E-İrsaliyelerde, başkanlık sistemlerinde sorgulanması ve görüntülenmesine imkan vermek üzere karekoda veya barkoda belge üzerinde yer verilmesi zorunludur. Düzenlenen E-İrsaliyenin malın tesliminden sonra alıcılara verilmesi zorunlu olmadığı gibi muhafaza veya ibraz yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Kendisine E-İrsaliye düzenlenen mükellefler, istemeleri halinde e-irsaliye belgesine konu mallara ilişkin olarak ne kadarlık kısmının kabul edildiğini, kabul edilmeyen malların miktarını ve neden teslim alınmadığını uygulama üzerinden ‘E-İrsaliye Yanıtı’ ile belgeyi düzenleyene iletebilirler. Kabul edilmeyen mallara ilişkin olarak belge düzenleyen tarafından malların geri gönderimi için yeni bir ‘E-İrsaliye’ düzenlenmesi gerekecektir.
- Elektronik Serbest Meslek Makbuzu Uygulaması
2.1 E-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasının Kapsamı E-Serbest Meslek Makbuzu zorunlu bir uygulama olmayıp, serbest meslek makbuzu düzenlemek zorunda olan mali müşavirler, avukatlar, doktorlar vb. serbest meslek erbapları (noterler hariç), istemeleri halinde 01.01.2018 tarihinden itibaren uygulamaya dahil olabileceklerdir. Uygulama 01.07.2018 tarihinden itibaren zorunlu hale gelecektir.
2.2 E-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasından Faydalanma Yöntemleri Serbest Meslek Erbapları, E-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasından;
- Kendi bilgi işlem sistemlerinin GİB sistemlerine entegrasyonu yoluyla,
- Başkanlık tarafından oluşturulan GİB Portal aracılığı ile,
- GİB’den izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığı ile, olmak üzere üç yöntemden birini seçerek faydalanabileceklerdir.
2.3 E-Serbest Meslek Makbuzu İle İlgili Diğer Hususlar Elektronik ortamda düzenlenen ve elektronik sertifika ile imzalanan E-Serbest Meslek Makbuzunun, muhatabın talebi halinde ıslak imzalı olarak iletilmesi zorunludur. Bunun yanında, belgenin ıslak imza ile imzalanmasının yanında serbest meslek erbabına ait imzanın notere tasdik ettirilerek, E-Serbest Meslek Makbuzu üzerine ıslak imza yerine hazır imzalı olarak düzenlenip teslim edilmesi de mümkün bulunmaktadır. Düzenlenecek olan E-Serbest Meslek Makbuzlarının GİB tarafından sorgulanabilmesi için belge üzerinde karekoda veya barkoda yer verilmesi zorunludur.
- Elektronik Müstahsil Makbuzu Uygulaması
3.1 Elektronik Müstahsil Makbuzunun Kapsamı E-Müstahsil Makbuzu zorunlu bir uygulama olmayıp, müstahsil makbuzu düzenlemek zorunda olan mükellefler, istemeleri halinde 01.01.2018 tarihinden itibaren uygulamaya dahil olabileceklerdir.
3.2 E-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasından Faydalanma Yöntemleri Müstahsil Makbuzu düzenlemek zorunda olanlar, E-Müstahsil Makbuzu uygulamasından;
- Kendi bilgi işlem sistemlerinin GİB sistemlerine entegrasyonu yoluyla,
- Başkanlık tarafından oluşturulan GİB Portal aracılığı ile,
- GİB’den izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığı ile, olmak üzere üç yöntemden birini seçerek faydalanabileceklerdir. 3.3 E-Müstahsil Makbuzu İle İlgili Diğer Hususlar Elektronik ortamda düzenlenen ve elektronik sertifika ile imzalanan E-Müstahsil Makbuzunun, en az bir nüsha kağıt çıktısı alınarak, çıktının her iki tarafça ıslak imza ile imzalanması ve satıcı çiftçiye verilerek çiftçi tarafından kağıt ortamda muhafaza edilmesi gerekmektedir.
